Kıdem ve İhbar Tazminatı Hesaplama

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, işçinin işveren tarafından işten çıkarılması halinde, hizmet süresine bağlı olarak işçiye ödenen maddi bir tazminattır. İşçinin hizmet süresi arttıkça, işverenin ödemesi gereken kıdem tazminatı miktarı da artar. Kıdem tazminatı, işçinin işverenden aldığı tazminat haklarından biridir ve Türkiye’deki iş hukuku yasaları kapsamında düzenlenmektedir.

İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, işveren tarafından işçinin işten çıkarılması durumunda, işçinin iş sözleşmesinde belirtilen süre kadar önceden yazılı olarak haberdar edilmeden işten çıkarılması halinde işçiye ödenen maddi bir tazminattır. İhbar tazminatı, işçinin işverenden aldığı tazminat haklarından biridir ve Türkiye’deki iş hukuku yasaları kapsamında düzenlenmektedir.

Kıdem ve İhbar Tazminatı Davası Nasıl Açılır?

Kıdem ve ihbar tazminatı davası, işçinin işverenden kıdem ve ihbar tazminatı talebinin kabul edilmemesi veya yeterli tazminat ödenmemesi durumunda açılabilir. Bu dava, iş mahkemelerinde açılır.

Kıdem ve ihbar tazminatı davası açmak için öncelikle, işverenin tazminat ödememe nedeni belirlenmeli ve işveren ile yapılan yazışmaların veya işçinin işten çıkarılmasına dair yazılı belgelerin bir avukat tarafından incelenmesi gerekmektedir.

Dava açılmadan önce, işverenle bir uzlaşma sağlanabilir. Ancak, uzlaşma sağlanamazsa, iş mahkemesinde kıdem ve ihbar tazminatı davası açılabilir. İş mahkemesinde açılacak kıdem ve ihbar tazminatı davası için, bir avukattan hukuki yardım alınması önerilir.

Kıdem Tazminatı Davası Ne Kadar Sürer?

Kıdem tazminatı davası süresi, davanın karmaşıklığına, delil durumuna ve mahkemenin iş yüküne göre değişebilir. Genellikle, kıdem tazminatı davaları yaklaşık 6-12 ay arasında sonuçlanabilir. Ancak, bazı durumlarda dava süreci daha uzun sürebilir ve yargılama süreci tamamlanana kadar işçiye ödenecek olan kıdem tazminatı miktarı da belirsiz kalabilir. Bu nedenle, bir avukattan hukuki yardım almak ve davayı en kısa sürede sonuçlandırmak için gerekli adımları atmak önemlidir.

Kıdem Tazminatına Nasıl Hak Kazanılır?

Kıdem tazminatına hak kazanmak için, işçinin belirli bir işyerinde belli bir süre çalışmış olması gerekmektedir. Türkiye’deki iş kanunlarına göre, işçinin aynı işverenle en az bir yıl boyunca kesintisiz bir şekilde çalışmış olması halinde, işveren tarafından işten çıkarıldığında kıdem tazminatına hak kazanır.

Ancak, belirli şartlar altında işçinin kıdem tazminatı hakkı da doğabilir. Örneğin, işverenin çalışma koşullarını ve sözleşmeyi tek taraflı olarak değiştirmesi, işyerinin kapanması veya işverenin ölümü gibi durumlarda, işçi kıdem tazminatı talep edebilir.

Kıdem tazminatı hakkı ile ilgili olarak, işveren ve işçi arasında bir sözleşme yapılmış olması veya yapılmamış olması fark etmez. İşçi, kıdem tazminatı hakkını yasal olarak kazanmışsa, işveren bu tazminatı ödemekle yükümlüdür.

İşçinin Kıdem Tazminatı Alamayacağı Haller Nelerdir?

İşçinin kıdem tazminatı alamayacağı bazı haller vardır. Bunlar:

1. İşçinin kendi isteğiyle işten çıkması
2. İşçinin ahlaki veya disiplin suçu işleyerek işten çıkarılması
3. İşçinin sözleşmenin süresinin dolması nedeniyle işten çıkarılması
4. İşçinin emekli olması veya ölümü nedeniyle işten çıkarılması
5. İşçinin belirli bir süre için çalışan (geçici) olarak işe alınması

Yukarıdaki durumlarda işçi kıdem tazminatı alamaz. Ancak, bazı istisnai durumlarda (örneğin işçinin işveren tarafından haksız olarak işten çıkarılması), işçi kıdem tazminatı talep edebilir ve mahkeme kararı ile bu tazminata hak kazanabilir.

İşçinin Kıdem Tazminatına Hak Kazandığı Haller Nelerdir?

İşçinin kıdem tazminatına hak kazandığı bazı haller şunlardır:

1. İşveren tarafından iş akdinin haksız ve geçerli bir neden olmaksızın feshedilmesi.
2. İşçinin işveren tarafından emekliliğe zorlanması.
3. İşçinin işveren tarafından işyeri kapanması nedeniyle işten çıkarılması.
4. İşçinin işveren tarafından iş sağlığı ve güvenliği koşullarına uygun çalışma ortamı sağlanmaması nedeniyle işten ayrılması veya feshedilmesi.
5. İşçinin işveren tarafından nakil edilmesi nedeniyle işten ayrılması veya feshedilmesi.
6. İşçinin işveren tarafından ücretlerin düzenli olarak ödenmemesi nedeniyle işten ayrılması veya feshedilmesi.
7. İşverenin iflas etmesi veya konkordato ilan etmesi nedeniyle işten ayrılması veya feshedilmesi.

Yukarıdaki durumlarda, işçi kıdem tazminatına hak kazanır ve işveren tarafından bu tazminatın ödenmesi gerekir. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanması halinde, işveren iş akdinin feshedildiği tarihten itibaren en geç 2 ay içinde tazminatı ödemelidir.

Kıdem Tazminatı Ne Kadar?

Türkiye’de kıdem tazminatı miktarı, işçinin çalıştığı yıl sayısına göre değişkenlik göstermektedir. Kıdem tazminatı hesaplaması, işçinin brüt ücreti, çalıştığı yıl sayısı ve çalıştığı dönemdeki işverenin prim ödeme oranına göre yapılır.

Türkiye’de kıdem tazminatının miktarı, her tam yıl için brüt 30 günlük ücret tutarına karşılık gelir. Örneğin, işçi 5 yıl çalışmışsa, kıdem tazminatı tutarı 5 yıl x 30 gün x günlük brüt ücret tutarı olarak hesaplanır.

Kıdem tazminatı hesaplama formülleri ve ücret hesaplama yöntemleri yasa ile belirlenmiştir ve belirli periyotlarla güncellenmektedir. Dolayısıyla, kıdem tazminatı miktarları, yasal düzenlemelerde belirtilen değişikliklere göre değişebilir.

İstifa eden İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi?

İşçinin kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda, kıdem tazminatı ödenmez. Bunun sebebi, kıdem tazminatının işçinin işveren tarafından işten çıkarılması durumunda ortaya çıkan hak kaybını telafi etmek amacıyla ödenmesidir. İşçinin istifa etmesi durumunda ise böyle bir hak kaybı ortaya çıkmaz, dolayısıyla kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü de doğmaz.

Ancak, işverenin iş akdini feshetmeye haklı bir sebebi yoksa ve işçinin işi bırakmasına neden olan durum işverenin kusuru veya ihmali sonucu oluşmuşsa, işçi işverenden kıdem tazminatı talep edebilir. Ayrıca, bazı durumlarda (örneğin işçinin ağır çalışma koşulları veya mobbing nedeniyle işi bırakması), işçi mahkeme kararı ile kıdem tazminatı talep edebilir.

Ölen İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı Var Mı?

Bir işçinin ölmesi durumunda, kıdem tazminatı işçinin hak sahiplerine ödenir. İşçinin hak sahipleri, mirasçıları veya vasi tarafından talep edilir. İşçinin ölümü nedeniyle işveren tarafından iş akdi sonlandırılmışsa, işçinin hak sahipleri kıdem tazminatı talebinde bulunabilirler.

İşçinin ölümü nedeniyle iş akdi sona ermediyse, işçinin hak sahipleri kıdem tazminatı talebinde bulunamazlar. Bunun yerine, işçinin ölümü nedeniyle hak sahiplerine ödenmesi gereken ölüm tazminatı gibi diğer tazminat hakları olabilir. Ölüm tazminatı, işçinin brüt ücreti ve çalışma süresi göz önünde bulundurularak hesaplanır ve işveren tarafından ödenir.

İşyerinin Devrinde Kıdem Tazminatı Kimden Talep Edilir?

İşyerinin devri durumunda, işçilerin hakları ve yükümlülükleri de devir alan işverene geçer. Buna göre, işyerinin devri nedeniyle oluşacak kıdem tazminatı yükümlülüğü de devir alan işverene ait olur.

Eski işverenin, işyerini devir aldığı tarihe kadar olan süre için ödenmesi gereken kıdem tazminatı yükümlülüğü değişmez. Ancak, devir sonrası oluşacak kıdem tazminatı yükümlülüğü, işveren değiştiği için devir alan işverene ait olacaktır. Bu nedenle, işyerinin devri işlemi sırasında, kıdem tazminatı yükümlülükleri gibi çalışanların hakları da dikkate alınmalıdır ve gerekli işlemler yapılmalıdır.

Kıdem Tazminatı Hesaplama Formülü

Kıdem tazminatı hesaplama formülü şöyledir:

Brüt ücret x Çalışma süresi x Kıdem tazminatı oranı / 12

Burada;

• Brüt ücret: İşçinin işverene sağladığı hizmetin karşılığı olarak aldığı ücrettir.
• Çalışma süresi: İşçinin işyerinde geçirdiği yıl sayısıdır. Tam yıllar dikkate alınır, kısmi yıllar ise tamamlanmamış yıl olarak hesaplanır.
• Kıdem tazminatı oranı: İş kanunu tarafından belirlenen kıdem tazminatı oranıdır. İşçinin çalışma süresine göre farklılık gösterir. İlk 10 yıl için 30 günlük ücret tutarı, sonraki her yıl için 3 günlük ücret tutarı kadar artar.
• 12: Hesaplama sonucunun aylık kıdem tazminatı tutarını vermesi için, sonuç 12 ile bölünür.

Ancak, kıdem tazminatı tavanı da göz önünde bulundurulmalıdır. Şu anki kıdem tazminatı tavanı, 2021 yılı itibarıyla brüt asgari ücretin 6,5 katıdır. Bu tavan tutarının üzerindeki brüt ücretler, kıdem tazminatı hesabında tavan tutarı olarak dikkate alınır.

Kıdem Tazminatı Yasa ve Düzenlemelerinde Son Değişiklikler Nelerdir?

Son dönemlerde Türkiye’deki kıdem tazminatı yasalarında ve düzenlemelerinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Bunlar şunlardır:

1. 2021 yılında kıdem tazminatı tavanı arttı: Kıdem tazminatı tavanı, brüt asgari ücretin 6,5 katı olarak belirlenmiştir. Bu tutar, 2021 yılı itibarıyla 10.557,50 TL’ye yükseltilmiştir.
2. Kıdem tazminatı ödeme süresinde değişiklik yapıldı: İşverenler, kıdem tazminatını işçinin işten ayrılması sırasında peşin olarak ödemek zorundadırlar. Ancak, kıdem tazminatı tutarı yüksek olan işçiler için ödeme süresi 6 aya kadar uzatılabilmektedir.
3. Kıdem tazminatı hesaplamasında 10 yılın üzerindeki çalışma süreleri dikkate alınıyor: Daha önce, kıdem tazminatı hesaplamasında sadece 10 yılın altındaki çalışma süreleri dikkate alınıyordu. Ancak, 2021 yılında yapılan bir düzenleme ile 10 yılın üzerindeki çalışma süreleri de hesaba katılmaktadır.
4. Kıdem tazminatı fonu düzenlemesi yapıldı: 2016 yılında kabul edilen “İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile kıdem tazminatı fonu kurulmuştur. Bu fon, işçilerin kıdem tazminatı haklarını güvence altına almak amacıyla oluşturulmuştur.
5. Kıdem tazminatı fonu uygulaması ertelendi: Kıdem tazminatı fonu uygulaması, 2016 yılından bu yana ertelenmiştir. Bu nedenle, şu anda kıdem tazminatı ödemeleri işverenler tarafından peşin olarak yapılması gerekmektedir.

Bu değişiklikler, işçilerin kıdem tazminatı haklarını korumaya yönelik yapılmıştır. Ancak, işverenlerin de kıdem tazminatı ödemelerini zamanında ve doğru şekilde yapmaları önemlidir.